15. janv., 2022

Jean Zay kaj Esperanto

traduko en la franca VIDU

La 27an de majo 2015 la postrestaĵoj de Jean Zay estas translokigitaj en Panteonon (Panthéon) en Parizo.
Je ĉi tiu okazo la francaj esperantistoj ĝojas pro ĉi tiu eniro en Panteonon ĉar ili ne forgesis ke Jean Zay, tiam ministro de la Nacia Edukado, estis subskribinta cirkuleron de la 11a de oktobro 1938 faciligante la nedevigajn kursojn de esperanto en la lernejoj.

Dekses jaroj antaŭe, la ministra cirkulero de la 3a de junio 1922 de Léon Bérard estis malpermesinta ĉian propagandon favore al esperanto en la publika instruado en Francio.

Kiu estis Jean Zay ?

Li naskiĝis la 6an de aŭgusto 1904 en Orleano.
Li estis advokato kaj franca politikisto.
Li estis deputito, consiliano, kaj ministro de la nacia edukado kaj de l’artoj.
Li estas politike maldekstrema, demokrata, laikema kaj defendanta sian patrujo fronte al naziismo kaj ĉia diktaturo.
Lia agado favore al esperanto pruvas ke li estas firme humanisto.

Jean Zayestis murdita de la milico de Petain la 20an de junio 1944 en Molles.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_Zay

Kiu estis Léon Bérard ?

Léon Bérard,naskiĝis la 6an de januaro 1876 en Sauveterre-de-Béarn.

Aldone al liaj multnombraj politikaj funkcioj, li estis ano de la beletra premio La Renaissance fundita en 1921 de lia amiko Henry Lapauze ĝis 1940.
Ministro de la Nacia Edukado kaj de l’Artoj en 1919, kaj poste de 1921 ĝis 1924.

En 1923, li estas je la origino de reformo unuigante la unuan parton de la meza lernejo kaj devigante la lernadon de la latina ek de la komenco.

En marto 1925, li estas unu el la katolikaj deputitoj kiuj intervenas en la diskuto pri la Deklarado de la leĝoj pri laikeco, kiun la katolika klerikaro malaprobas alvokante la francajn katolikojn al oponado.

Leon Berard estas ankaŭ la iniciatinto de politiko celante al deviga repatriigado en Hispanion de la hispanaj republikanoj malliberigitaj en la kampo de Gurs : post la liverado al la frankistoj la republikanoj estis senditaj en la koncentiga kampo de Miranda de Ebro por ilin « politike normaligi ». Lia simpatio por la frankismo kontraŭ la hispana respubliko estas tiel ĉi evidentigita.

De novembo 1940 ĝis aŭgusto 1944, li estas ambasadoro en Vatikano (Romo, Italio) de la « Franca Ŝtato » (Etat français de Petain kunlaboranta kun la germana naziismo).
Post la milito, la zorgema kunlaborinto de Petain, tre prudente restas en Rome tiel ĉi evitante la purigadon kiu sekvas la liberadon de Francio.
Poste kiam la eventoj estas kvietiĝintaj, li revenas daŭrigi sian karieron de oportunista reakciulo en la Franca Akademio.
Li mortas en 1960 en Parizo.

https://fr.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9on_B%C3%A9rard_(homme_politique)

Ni komparu la du homojn :

Léon Bérard, la obskurantista bigoto, kunkulpante kun la frankismo,  kun la pétainismo kaj per la kunlaborado kun la naziismo, distingis sin per sia malamego al esperanto.

Jean Zay, la humanisto inspirita de la lumoj, patrioto murdita la la milico de Petain, heroo inda je la akceptado en Panteono franca, klare pruvis sian apogon al esperanto.

L'antagonismo inter ĉi tiuj du historiaj rolintoj bone ilustras la distingadon kiu sin trudas inter la sekta malamego de la unu kaj la humaneca idealismo de la alia.

La esperantista idealo lokiĝas bone en la kampo de la racio kaj la malhela sektemeco malamega kiu al ĝi malamikas povas nur prilumi ĝin.

Estimata leganto, se vi trovas eraron aŭ malklarecon en mia teksto,
mi invitas vin : " Helpon ! " …helpu min en la korektado de miaj artikoloj.
Por tion fari, sufiĉas lasi komentojn.